Vitamin C trong điều trị cúm mùa và COVID-19: Hiệu quả và ứng dụng lâm sàng

Vitamin C (axit ascorbic) từ lâu đã được biết đến như một "người hùng" trong việc tăng cường sức đề kháng và là một trong những vitamin được nhắc đến nhiều nhất khi nói đến hệ miễn dịch. Trong bối cảnh dịch COVID-19 vẫn còn tiềm ẩn và các chủng cúm mùa vẫn lưu hành đều đặn, vai trò của Vitamin C càng trở nên quan trọng, đặc biệt đối với sức khỏe non yếu của trẻ nhỏ. Vậy Vitamin C thực sự hiệu quả như thế nào trong việc chống lại cúm mùa và COVID-19? Special Kid sẽ cùng bạn đi sâu vào phân tích khoa học và ứng dụng lâm sàng của dưỡng chất kỳ diệu này.

Vitamin C và hệ miễn dịch: Nền tảng chống lại bệnh tật

Vitamin C là một vitamin tan trong nước, có nghĩa là cơ thể không thể tự tổng hợp hay dự trữ với số lượng lớn, do đó cần được bổ sung thường xuyên từ chế độ ăn uống hoặc thực phẩm chức năng. Đối với trẻ em, một lượng Vitamin C đầy đủ sẽ giúp:

Kích thích sản xuất và chức năng của tế bào miễn dịch

Vitamin C đóng vai trò thiết yếu trong việc kích thích sự sản xuất và hoạt động của các tế bào bạch cầu, đặc biệt là lympho bào (lymphocytes) và thực bào (phagocytes).

• Lympho bào: Đây là những "chiến binh" chính của hệ miễn dịch, chịu trách nhiệm nhận diện và tiêu diệt các tế bào bị nhiễm virus hoặc tế bào ung thư. Vitamin C giúp tăng cường sự biệt hóa và chức năng của các tế bào này.
• Thực bào: Các tế bào này có nhiệm vụ "nuốt chửng" và tiêu hóa các mầm bệnh như vi khuẩn, virus. Vitamin C giúp cải thiện khả năng thực bào của chúng.

Chất chống oxy hóa mạnh mẽ

Vitamin C là một trong những chất chống oxy hóa mạnh nhất. Khi cơ thể bị nhiễm trùng (do virus, vi khuẩn), quá trình viêm diễn ra, tạo ra các gốc tự do có hại, có thể gây tổn thương tế bào và mô. Vitamin C giúp trung hòa các gốc tự do này, bảo vệ tế bào khỏi bị tổn thương, từ đó giảm viêm và tăng cường khả năng phục hồi của cơ thể sau khi bị nhiễm trùng. Điều này đặc biệt quan trọng trong các bệnh viêm nhiễm đường hô hấp như cúm và COVID-19.

Cải thiện hàng rào bảo vệ tự nhiên của cơ thể

Vitamin C cần thiết cho quá trình tổng hợp collagen, một protein cấu trúc quan trọng. Collagen là thành phần chính của da và niêm mạc (lớp lót đường hô hấp, tiêu hóa). Một hàng rào da và niêm mạc khỏe mạnh sẽ tạo thành tuyến phòng thủ vật lý vững chắc, ngăn chặn mầm bệnh xâm nhập vào cơ thể trẻ em.

Thúc đẩy quá trình lành vết thương

Ngoài ra, Vitamin C còn giúp đẩy nhanh quá trình lành vết thương, điều này gián tiếp hỗ trợ phục hồi các tổn thương niêm mạc do nhiễm trùng.

Ứng dụng lâm sàng của Vitamin C trong điều trị cúm mùa và COVID-19

Nhiều nghiên cứu đã được tiến hành để đánh giá hiệu quả của Vitamin C trong việc rút ngắn thời gian và giảm mức độ nghiêm trọng của các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp, bao gồm cúm mùa và COVID-19.

Với cúm mùa và cảm lạnh thông thường

Các nghiên cứu tổng quan (meta-analysis) đã chỉ ra rằng việc bổ sung Vitamin C thường xuyên có thể:

• Giảm thời gian mắc bệnh: Ở trẻ em và người lớn, việc bổ sung Vitamin C có thể giúp giảm trung bình 8% thời gian mắc cảm lạnh thông thường.
• Giảm mức độ nghiêm trọng của triệu chứng: Mặc dù không ngăn ngừa hoàn toàn cảm lạnh hay cúm, nhưng Vitamin C có thể làm giảm các triệu chứng khó chịu như sổ mũi, ho, đau họng, hắt hơi.

Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhấn mạnh là Vitamin C không phải là thuốc chữa cúm, mà là một chất hỗ trợ giúp cơ thể tăng đề kháng và tự chống lại virus. Hiệu quả rõ rệt nhất thường thấy ở những người thường xuyên tập luyện cường độ cao hoặc có chế độ ăn thiếu Vitamin C.

Với COVID-19

Trong giai đoạn đầu của đại dịch COVID-19, nhiều nghiên cứu đã được tiến hành để đánh giá vai trò của Vitamin C. Mặc dù không phải là phương pháp điều trị đặc hiệu hay thay thế vắc xin, Vitamin C vẫn được khuyến khích bổ sung như một phần của phác đồ hỗ trợ vì:

• Hỗ trợ chức năng miễn dịch: Giúp cơ thể trẻ em có đủ "vũ khí" để chống lại virus SARS-CoV-2. Khi hệ miễn dịch đủ mạnh, khả năng đối phó với virus sẽ tốt hơn.
• Giảm phản ứng viêm quá mức: COVID-19 có thể gây ra "cơn bão cytokine" – một phản ứng viêm quá mức có thể dẫn đến tổn thương phổi và các cơ quan khác. Với đặc tính chống oxy hóa và chống viêm, Vitamin C có thể giúp làm giảm cường độ của phản ứng viêm này, góp phần hạn chế các biến chứng nặng.
• Phục hồi sau bệnh: Vitamin C hỗ trợ quá trình hồi phục của cơ thể sau khi mắc COVID-19, giúp trẻ nhanh chóng lấy lại sức khỏe và năng lượng.

Các nghiên cứu lâm sàng về Vitamin C liều cao cho bệnh nhân COVID-19 nặng đã cho thấy kết quả khả quan về việc giảm thời gian nằm viện và cải thiện kết quả lâm sàng ở một số nhóm bệnh nhân, mặc dù cần thêm nhiều nghiên cứu quy mô lớn hơn để đưa ra kết luận cuối cùng.

Nguồn bổ sung Vitamin C cho trẻ nhỏ và lưu ý quan trọng

Để đảm bảo trẻ nhỏ nhận đủ Vitamin C cần thiết, cha mẹ nên chú trọng cả nguồn thực phẩm và các sản phẩm bổ sung phù hợp.

Nguồn Vitamin C từ thực phẩm

Đây luôn là cách tốt nhất để cung cấp Vitamin C cho trẻ em vì các loại thực phẩm thường đi kèm với nhiều dưỡng chất và chất xơ khác.

• Trái cây: Cam, quýt, bưởi, chanh, dâu tây, kiwi, ổi, đu đủ, xoài.
• Rau củ: Bông cải xanh, ớt chuông (đỏ, xanh, vàng), khoai tây, cải bó xôi, cà chua.
• Vitamin C: Dễ bị phá hủy bởi nhiệt độ cao và ánh sáng. Do đó, nên ưu tiên các loại trái cây ăn tươi, hoặc chế biến rau củ ở nhiệt độ vừa phải, thời gian ngắn.

Bổ sung Vitamin C qua sản phẩm chuyên biệt cho trẻ em

Trong trường hợp chế độ ăn của trẻ không đủ đa dạng, trẻ biếng ăn, hoặc trong các giai đoạn cần tăng đề kháng đặc biệt (như mùa dịch bệnh, khi trẻ ốm), cha mẹ có thể cân nhắc bổ sung các sản phẩm chứa Vitamin C dành riêng cho trẻ nhỏ.

• Dạng bào chế phù hợp: Siro, viên nhai, viên ngậm... với hương vị dễ chịu giúp trẻ dễ dàng tiếp nhận.
• Lựa chọn sản phẩm uy tín: Chọn các thương hiệu có nguồn gốc rõ ràng, được kiểm định chất lượng, đảm bảo an toàn cho trẻ em. Các sản phẩm của Special Kid là một lựa chọn đáng cân nhắc.
• Liều lượng: Tuân thủ liều lượng khuyến cáo của nhà sản xuất hoặc theo chỉ dẫn của bác sĩ. Liều lượng Vitamin C khuyến nghị hàng ngày cho trẻ em thay đổi tùy theo độ tuổi:
  • 0-6 tháng: 40 mg
  • 7-12 tháng: 50 mg
  • 1-3 tuổi: 15 mg
  • 4-8 tuổi: 25 mg
  • 9-13 tuổi: 45 mg
  • (Liều lượng này có thể điều chỉnh cao hơn trong trường hợp trẻ bị ốm hoặc theo chỉ định của bác sĩ).

Lưu ý quan trọng khi bổ sung Vitamin C

• Không lạm dụng: Mặc dù Vitamin C khá an toàn và đào thải qua đường tiểu, việc bổ sung liều quá cao trong thời gian dài có thể gây ra một số tác dụng phụ như rối loạn tiêu hóa (buồn nôn, tiêu chảy), sỏi thận ở một số trường hợp nhạy cảm.
• Kết hợp với các dưỡng chất khác: Vitamin C phát huy hiệu quả tốt nhất khi được kết hợp với các dưỡng chất khác như Kẽm, Selen, Vitamin D, vốn cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tăng đề kháng cho trẻ nhỏ. (Để hiểu rõ hơn về các giải pháp tăng đề kháng toàn diện, bạn có thể xem lại Bài viết content SEO số 2: Giải pháp tăng đề kháng phòng COVID-19 cho trẻ nhỏ hiệu quả).
• Tham khảo ý kiến chuyên gia: Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ, dược sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi bổ sung bất kỳ sản phẩm nào cho trẻ em, đặc biệt là khi trẻ đang có bệnh lý nền hoặc đang dùng các loại thuốc khác.

Vitamin C là một dưỡng chất quan trọng không thể thiếu trong việc tăng đề kháng và bảo vệ trẻ nhỏ khỏi các bệnh nhiễm trùng như cúm mùa và COVID-19. Hãy đảm bảo bé yêu của bạn luôn được cung cấp đủ Vitamin C từ chế độ ăn uống và bổ sung hợp lý để có một hệ miễn dịch khỏe mạnh. Đừng quên tìm hiểu thêm về các giải pháp tăng đề kháng tự nhiên khác như Keo ong trong bài viết tiếp theo của Special Kid

Nguồn tham khảo:

• Hemilä H, Chalker E. Vitamin C for preventing and treating the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2013 Jan 31;(1):CD000980.
• Carr AC, Maggini S. Vitamin C and Immune Function. Nutrients. 2017 Nov 3;9(11):1211.
• National Institutes of Health (NIH) - Vitamin C Fact Sheet for Health Professionals.
• Viện Dinh dưỡng Quốc gia Việt Nam - Nhu cầu khuyến nghị dinh dưỡng cho người Việt Nam.