Ngộ độc thực phẩm ở trẻ em là một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến trẻ nhỏ nhập viện cấp cứu, đặc biệt vào mùa hè hoặc sau khi trẻ ăn các thực phẩm không đảm bảo vệ sinh. Nhận biết sớm và xử lý đúng cách là chìa khóa bảo vệ sức khỏe và tính mạng cho trẻ.

1. Ngộ độc thực phẩm ở trẻ em là gì?

• Là tình trạng rối loạn tiêu hóa xảy ra khi trẻ ăn phải thực phẩm chứa vi sinh vật gây bệnh (vi khuẩn, virus, ký sinh trùng), độc tố tự nhiên hoặc hóa chất độc hại.

• Trẻ em, đặc biệt dưới 5 tuổi, có hệ miễn dịch và tiêu hóa chưa hoàn thiện → dễ bị tổn thương nghiêm trọng hơn người lớn.

2. Dấu hiệu nhận biết ngộ độc thực phẩm ở trẻ

Triệu chứng thường gặp (xuất hiện sau vài giờ đến vài ngày):

• Nôn ói: Có thể dữ dội, lặp lại nhiều lần trong ngày.

• Tiêu chảy cấp: Phân lỏng hoặc phân có nước, có thể kèm nhầy/máu.

• Đau bụng: Đau âm ỉ hoặc quặn từng cơn, trẻ ôm bụng, khóc thét.

• Sốt: Sốt nhẹ đến sốt cao > 38.5°C.

• Mệt mỏi, lừ đừ, bỏ bú, ngủ nhiều bất thường.

Dấu hiệu cảnh báo nặng – cần cấp cứu ngay:

• Mất nước: Da khô, mắt trũng, khóc không ra nước mắt, môi nứt nẻ.

• Tiểu ít hoặc không tiểu trong 6 giờ.

• Co giật, li bì, hôn mê.

• Nôn ra máu, tiêu chảy có máu tươi.

❗ Không nên tự ý dùng thuốc cầm tiêu chảy hay kháng sinh nếu không có chỉ định của bác sĩ.

Các bước xử lý tại nhà (trường hợp nhẹ):

• Ngưng ngay thực phẩm nghi ngờ: Không cho trẻ ăn thêm món đã dùng trước đó.

• Bù nước và điện giải:

  • Uống từng ngụm nhỏ dung dịch Oresol (pha đúng tỉ lệ theo hướng dẫn).

  • Trẻ còn bú: tiếp tục cho bú mẹ nhiều lần.

• Chế độ ăn phù hợp:

  • Ăn loãng, dễ tiêu: cháo muối, súp, cơm nhão.

  • Tránh sữa động vật, nước ngọt có gas, đồ chiên rán, cay nóng.

• Theo dõi sát:

  • Số lần nôn, tiêu chảy.

  • Mức độ tỉnh táo, sốt, lượng nước tiểu.

• Đưa trẻ đi viện ngay nếu có dấu hiệu nặng như: nôn liên tục, tiêu chảy kéo dài, sốt cao không hạ, li bì, mất nước nặng.

4. Nguyên nhân thường gặp gây ngộ độc thực phẩm ở trẻ

• Vi khuẩn: Salmonella, E. coli, Campylobacter, Listeria.

• Virus: Norovirus, Rotavirus, virus viêm gan A.

• Ký sinh trùng: Giardia, Cryptosporidium.

• Độc tố tự nhiên: Aflatoxin (nấm mốc ngũ cốc), độc tố botulinum (đồ hộp hỏng).

• Hóa chất, kim loại nặng: Thuốc trừ sâu, chì, thủy ngân, chất bảo quản.

5. Phòng ngừa ngộ độc thực phẩm ở trẻ hiệu quả

Trong lựa chọn và bảo quản thực phẩm:

• Mua thực phẩm tại nơi uy tín, có nguồn gốc rõ ràng.

• Kiểm tra hạn sử dụng, nhãn mác, độ tươi sống.

• Bảo quản đúng nhiệt độ: Thực phẩm chín – để riêng thực phẩm sống.

• Hâm nóng kỹ thực phẩm trước khi cho trẻ ăn.

Trong chế biến và ăn uống:

• Nấu chín kỹ: Thịt, trứng, hải sản.

• Rửa sạch rau củ quả bằng nước muối loãng hoặc dung dịch chuyên dụng.

• Không để thực phẩm ngoài nhiệt độ phòng quá 2 giờ.

• Rửa tay sạch bằng xà phòng trước khi nấu ăn, cho trẻ ăn và sau khi thay tã.

Giáo dục và chăm sóc trẻ:

• Hướng dẫn trẻ rửa tay đúng cách.

• Không cho trẻ ăn đồ ăn đường phố, thực phẩm lạ, chưa rõ nguồn gốc.

• Tăng cường sức đề kháng: cho trẻ ăn đủ chất, ngủ đủ giấc, uống đủ nước.

Ngộ độc thực phẩm ở trẻ em là tình trạng nguy hiểm nhưng có thể phòng tránh nếu cha mẹ nắm rõ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách xử trí đúng cách. Việc chủ động trong vệ sinh an toàn thực phẩm và thói quen ăn uống sẽ giúp bảo vệ trẻ khỏi những rủi ro nghiêm trọng, đảm bảo sự phát triển toàn diện về thể chất lẫn tinh thần.