Bệnh tay chân miệng ở trẻ: Nhận biết và xử lý đúng cách

Bệnh tay chân miệng ở trẻ là bệnh truyền nhiễm cấp tính, dễ bùng phát thành dịch và thường gặp ở trẻ dưới 5 tuổi. Bệnh do virus đường ruột gây ra, lây truyền nhanh qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp.

Việc nhận biết sớm dấu hiệu bệnh tay chân miệng ở trẻ, xử lý đúng cách và chủ động phòng ngừa là yếu tố quyết định giúp hạn chế biến chứng nghiêm trọng như viêm màng não, viêm cơ tim hoặc thậm chí tử vong.

Nguyên nhân gây bệnh tay chân miệng ở trẻ

• Virus thuộc họ virus đường ruột, phổ biến nhất là:

  • Coxsackievirus A16

  • Enterovirus 71 (EV71 – nguy hiểm hơn, dễ gây biến chứng)

• Lây truyền qua:

  • Nước bọt, hắt hơi, ho, phân

  • Tiếp xúc với dịch từ mụn nước hoặc đồ dùng bị nhiễm khuẩn

  • Đồ chơi, tay nắm cửa, khăn, bàn ghế không được khử khuẩn đúng cách

Dấu hiệu bệnh tay chân miệng ở trẻ (chi tiết theo giai đoạn)

1. Giai đoạn ủ bệnh (3–7 ngày):

• Không có biểu hiện rõ ràng

• Trẻ vẫn sinh hoạt bình thường nhưng đã có khả năng lây bệnh

2. Giai đoạn khởi phát (1–2 ngày đầu):

• Sốt nhẹ đến sốt cao (38–39°C), đôi khi kéo dài liên tục

• Mệt mỏi, biếng ăn, đau họng, tăng tiết nước bọt

• Trẻ quấy khóc, hay cáu gắt, khó ngủ

3. Giai đoạn toàn phát (ngày 3–5):

• Loét miệng:

  • Vết loét nhỏ, hình bầu dục, màu trắng ngà hoặc vàng

  • Vị trí: niêm mạc má, lưỡi, lợi, vòm họng

  • Gây đau rát, khiến trẻ bỏ bú, không ăn uống

• Phát ban dạng mụn nước:

  • Mụn nước nhỏ, đường kính 2–3mm, không ngứa

  • Vị trí điển hình:

    • Lòng bàn tay, bàn chân

    • Mông, đầu gối, vùng sinh dục

    • Một số trẻ có cả trên thân mình

• Mụn nước có thể vỡ ra, đóng vảy trong vài ngày

4. Dấu hiệu cảnh báo biến chứng nặng:

👉 Cần đưa trẻ đi cấp cứu nếu có một trong các dấu hiệu sau:

• Sốt cao liên tục >39°C không đáp ứng thuốc hạ sốt

• Trẻ lừ đừ, li bì, ngủ gà

• Giật mình bất thường ≥2 lần/30 phút, kể cả khi không sốt

• Run tay chân, co giật, yếu chi, thở nhanh

• Da lạnh, mạch nhanh yếu, tay chân tím tái

• Nôn ói liên tục, không ăn uống

Cách xử lý khi trẻ bị bệnh tay chân miệng

✅ Chăm sóc tại nhà khi triệu chứng nhẹ

• Giữ vệ sinh vùng miệng:

  • Dùng nước muối sinh lý hoặc dung dịch sát khuẩn miệng dành cho trẻ em

  • Súc miệng 2–3 lần/ngày nếu trẻ hợp tác

• Giảm đau, hạ sốt:
  Dùng paracetamol đúng liều theo cân nặng

  • Tuyệt đối không tự ý dùng aspirin

• Chế độ dinh dưỡng phù hợp:

  • Thức ăn mềm, nguội: cháo, súp, sữa nguội, sinh tố

  • Tránh đồ cay nóng, mặn, có ga

  • Chia nhỏ bữa, động viên trẻ ăn uống

• Vệ sinh cá nhân và môi trường:

  • Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng sát khuẩn

  • Dùng riêng khăn mặt, chén, muỗng, bình sữa

  • Làm sạch đồ chơi, tay nắm cửa, sàn nhà bằng dung dịch khử khuẩn

• Cách ly tại nhà:

  • Nghỉ học ít nhất 10 ngày

  • Không tiếp xúc với trẻ khác để hạn chế lây lan

🚨 Đưa trẻ đến bệnh viện ngay khi:

• Sốt cao kéo dài >2 ngày

• Xuất hiện dấu hiệu thần kinh bất thường

• Nôn nhiều, bỏ ăn hoàn toàn

• Phát ban lan nhanh, tím tái, mụn nước lan rộng

Phòng tránh bệnh tay chân miệng ở trẻ

✅ Biện pháp phòng ngừa tại nhà và trường học:

• Rửa tay đúng cách:

  • Trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, thay tã

  • Sau khi tiếp xúc với trẻ bệnh

• Vệ sinh bề mặt tiếp xúc thường xuyên:

  • Bàn ghế, đồ chơi, tay nắm cửa, công tắc đèn

• Không để trẻ dùng chung đồ dùng cá nhân:

  • Khăn mặt, ly nước, muỗng, bàn chải

• Cách ly trẻ nghi ngờ mắc bệnh ít nhất 10 ngày

• Khử trùng đồ chơi hàng ngày, đặc biệt ở trường mẫu giáo

✅ Nâng cao sức đề kháng cho trẻ:

• Bổ sung vitamin C, kẽm, lợi khuẩn

• Cho trẻ chơi vận động, ngủ đủ giấc

• Giữ ấm cơ thể, ăn uống đủ chất

Bệnh tay chân miệng ở trẻ có lây không?

• Rất dễ lây, đặc biệt trong 7 ngày đầu khi triệu chứng rõ rệt

• Virus tồn tại trong phân trẻ bệnh nhiều tuần sau khi khỏi bệnh

• Do đó cần duy trì vệ sinh kỹ càng kể cả sau khi triệu chứng biến mất

Bệnh tay chân miệng bao lâu thì khỏi?

• Thông thường: Khỏi sau 7–10 ngày

• Không cần kháng sinh nếu không có bội nhiễm

• Theo dõi sát và chăm sóc đúng giúp rút ngắn thời gian phục hồi

Câu hỏi thường gặp

❓ Trẻ bị bệnh tay chân miệng có cần kiêng nước không?

• Không cần kiêng nước, nên vệ sinh sạch sẽ để hạn chế nhiễm trùng

❓ Bệnh có thể tái nhiễm không?

• Có. Trẻ có thể mắc nhiều lần với chủng virus khác nhau

Bệnh tay chân miệng ở trẻ không thể xem nhẹ. Việc hiểu rõ triệu chứng bệnh tay chân miệng ở trẻ, nguyên nhân, cách xử lý và phòng tránh là cần thiết để bảo vệ trẻ khỏi biến chứng nguy hiểm.

👉 Hãy theo dõi sức khỏe trẻ kỹ lưỡng trong mùa dịch
👉 Thực hiện vệ sinh cá nhân và môi trường thường xuyên
👉 Bổ sung đề kháng cho trẻ để tăng khả năng phòng bệnh